Οι αδυναμίες του κινήματος την περίοδο 2010-2014.Από την Ριζοσπαστική Παρέμβαση

 

2010-2012 μαχητική άμυνα

Στην άγρια νεοφιλελεύθερη επίθεση των μνημονίων,  η εργατική τάξη(με κορμό της τους εργάτες στο δημόσιo)σε συνδυασμό με την νεολαία(κυρίως στα πανεπιστήμια) και κομμάτια μικροαστών αντιστέκονται στην άγρια  νεοφιλελεύθερη επίθεση.  Η μαχητικότητα, η αντοχή και η πολιτική ωριμότητα αυτού του κινήματος είναι η ανώτερη στην Ελλάδα μετά το 1980 και, στην συγκεκριμένη περίοδο ,η κορυφαία στον κόσμο(αν  και παίρνοντας  υπόψη μας την  οπισθοχώρηση  της αριστεράς και των καταπιεσμένων   στις δεκαετίες του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού, αυτή η πρωτιά δεν είναι τόσο εντυπωσιακή όσο αρχικά φαίνεται ).

 Απαντά με μια σειρά  μαχητικών αμυντικών αγώνων που εκφράζονται με τις συνεχείς γενικές απεργίες και κινητοποιήσεις   ,με κυριότερους  σταθμούς τον Μάη του 2010 (γεγονότα Μarfin), τον  Οκτώμβρη του 2011    και πτώση κυβέρνησης Παπανδρέου , και τέλος του 12, Φλεβάρης του 2012 και προκήρυξη εκλογών).Παράλληλα,  το κίνημα αγανακτισμένων ,άνοιξη και καλοκαίρι του 2011, παρά τις αντιφατικές πλευρές του, σήμανε μια μεγάλη μετατόπιση των εργαζόμενων της νεολαίας και ορισμένων μικροαστικών στρωμάτων σε αντικυβερνητική κατεύθυνση. Ιδιαίτερα η ανάδειξη αμεσοδημοκρατικών και συμμετοχικών μορφών αγώνα έκφραζε μια ποιοτική άνοδο της κινητοποίησης.

2012-2014 Σταδιακή οπισθοχώρηση

Η άνοδος της τρικομματικής συγκυβέρνησης ΝΔ-ΠΑΣΟΚ - ΔΗΜΑΡ συνοδεύεται από μια μεγάλη  αναβάθμιση της έντασης με την οποία επιτίθεται το  αστικό  μπλοκ. Μέσα στους 3 πρώτους μήνες έχει εξαπολύσει τον Ξένιο Δία τσακίζοντας ένα σημαντικό κομμάτι της εργατικής τάξης(τους μετανάστες),έχει ξεκινήσει άγριο πόλεμο στον αντιεξουσιαστικό χώρο(βασανισμοί στην ΓΑΔΑ, Βίλα  Αμαλίας κτλ)ενώ, παράλληλα, δίνει μεγάλο χώρο στην Χ.Α που περνά σε εκρηκτική επίθεση. Μετά την ψήφιση του δεύτερου μνημονίου, τον Νοέμβριο του 2013, έχοντας χτυπήσει σκληρά τους αναρχικούς(ως πιο μαχητικό και παράλληλα ευάλωτο τμήμα του κινήματος)μα και τμήμα των εργατών της περιφέρειας (μετανάστες)επιτίθεται στους εργάτες του πυρήνα. Στην αντίστασή  τους στην άγρια λιτότητα ,απαντά με 4 διαδοχικές επιστρατεύσεις(2 φορές στους καθηγητές ,ναυτεργάτες και μετρό) και το πραξικόπημα της ΕΡΤ. Παράλληλα, αφήνει το ελεύθερο στην Χ.Α που συνεχίζει την άνοδό της. Το Σεπτέμβρη του 2013, το κίνημα παρουσιάζει μια σημαντική άνοδο(αντιφασιστικές κινητοποιήσεις μετά την δολοφονία του Π. Φύσσα, απεργία καθηγητών). Στην συνέχεια, ωστόσο, μέχρι  σήμερα, παρά την συνέχεια σημαντικών αγώνων(καθαρίστριες, Σκουριές, σχολικοί φύλακες,  αλληλεγγύη σε Ρωμανό) υπάρχει μια σημαντική οπισθοχώρηση. Θεωρούμε, ως οργάνωση, πως οι πιο σημαντικοί  λόγοι για αυτήν  είναι .

-Ο εγκλωβισμός ανάμεσα στον σοσιαλφιλελευθερισμό και το νέο κοινωνικό συμβόλαιο(νέο κευνσιανισμός)

Θεωρούμε πως μέσα στο κίνημα διαμορφώθηκαν δύο κυρίως πολιτικά ρεύματα .Έχουν ως κοινό σημείο το πολιτικό αίτημα για  κοινοβουλευτική πολιτική αλλαγή («να φύγουν οι κλέφτες» κτλ).Εκεί που διαφοροποιείται  το ένα από το άλλο, είναι   η αντίληψη για την φύση και το τι θα αντικαταστήσει τις μνημονιακές πολιτικές.

Η μια τάση του κινήματος αποτελείται κυρίως από σημαντικό τμήμα των εργατών της νεολαίας και των περιστασιακά ανέργων  και ένα πιο μικρό  τμήμα μικροαστών. Αυτή   καταλαβαίνει σε μεγάλο βαθμό πως τα μνημόνια έχουν ως βασική τους λογική την «μετωπική επίθεση στην εργατική τάξη»( ότι είναι δηλαδή μια ταξική πολιτική υπέρ της αστικής τάξης) και  έχει συνείδηση αντινεοφιλελεύθερη (όχι τόσο μεγάλη απόσταση πλούσιων-φτωχών, πλήρες κοινωνικό κράτος, περισσότερα δημοκρατικά δικαιώματα. κτλ), ζητώντας  την επιστροφή του «κοινωνικού συμβολαίου»( μια παρόμοια πολιτική με το  ΠΑΣΟΚ το 1981 ).

Η άλλη τάση, που αποτελείται  κυρίως  από μικροαστούς, νεολαία με μικροαστική καταγωγή και μακροχρόνια άνεργους  θα  είναι η μειοψηφική στον σταθερό κορμό του κινήματος  μα πολύ ισχυρή στο αντιμνημονιακό μπλοκ γενικά (περιστασιακά  ενισχύει τον βασικό κορμό, κυρίως στις 3 μεγάλες κορυφώσεις που είπαμε ) πιστεύει πως τα μνημόνια είναι αποτέλεσμα «ανικανότητας» ή  και  εθνικής προδοσίας του ΠΑΣΟΚ  και, στην συνέχεια, της κυβέρνησης Παπαδήμου  χωρίς να καταλαβαίνει πως η προδοσία αυτή  είναι αποτέλεσμα μια ταξικής πολιτικής υπέρ του ελληνικού κεφαλαίου. Δεν  είναι εχθρικό προς τον νεοφιλελευθερισμό ( π. χ μεγάλο κομμάτι όσων διαφωνούσαν με τα μνημόνια ήθελαν τις ιδιωτικοποιήσεις, ή  δεν ζητά πιο ζωντανή αστική δημοκρατία αλλά  ικανούς τεχνοκράτες)μα τον θέλει πιο φιλολαϊκό.

Η δεύτερη τάση ήταν πιο ρεαλιστική αλλά ταυτόχρονα καταστροφική. Γιατί (όπως θεωρούμε πως αποδεικνύεται σήμερα) η αστική τάξη, έχοντας «ρίξει όλα τα βάρη στην εργασία» και αυξήσει σε μεγάλο βαθμό την κερδοφορία, θα μπορούσε να ήταν θετική σε ορισμένες ελάχιστες παραχωρήσεις με αντάλλαγμα ,ωστόσο, την αναγέννηση της ηγεμονίας της.

Αντίθετα, η εφαρμογή ενός νέου «κοινωνικού συμβολαίου» είναι αδύνατη στον νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό. Όταν αυτό επικρατούσε( στον «δυτικό κόσμο» περίπου από το 1945 μέχρι το 1980,στην Ελλάδα από  1980-1990) ο φόβος της ανατροπής , η διεθνής ανασφάλεια και ο εσωτερικός ταξικός συσχετισμός  , έσπρωχνε την αστική τάξη  σε αυτές τις παραχωρήσεις. Η κινέζικη επανάσταση,  η κουβανέζικη, τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα  αλλά και  η αίγλη που γεννούσε η σοβιετική ένωση (παρότι εκεί επικρατούσε μια μορφή κρατικού  καπιταλισμού), όπως , επίσης, και  η δύναμη της αριστεράς στην Ευρώπη βασισμένη στο κύρος της αντίστασης στους ναζί και στο βιομηχανικό εργάτη των μεγάλων εργοστασίων, όλα αυτά έπαιζαν τον ρόλο τους.  Καταλάβαιναν  ότι, αν δεν συμβιβαστούν , θα αντιμετώπιζαν το  ενδεχόμενο της ανατροπής.

Οι καρποί του συμβιβασμού, όμως, ικανοποίησαν  μεγάλο μέρος της  τότε αριστεράς αλλά και μέρος των εργατών, κάνοντάς  τους εχθρικούς στις προσπάθειες αμφισβήτησης αυτού του συμβιβασμού (Μάης 68, θερμό φθινόπωρο 69, Ιταλία κτλ) προς μια αντικαπιταλιστική κατεύθυνση. Μετά ήρθαν οι οικονομικές κρίσεις του 1973 και 1979 και έδωσαν τη λύση στο πρόβλημα. Οι ίδιες οι οικονομικές κρίσεις ήταν,  βέβαια,το  αποτέλεσμα που προκάλεσε η πτώση  της κερδοφορίας του κεφαλαίου λόγω της ανόδου των αγώνων. Η λύση ήταν εκμετάλλευση της υποχώρησης μετά την ήττα των κινημάτων του 68( που γίνεται ακόμα μεγαλύτερη λόγω της ανεργίας που φέρνει η κρίση )και  το πέρασμα στην ακραία  επίθεση.

 Ο νεοφιλελευθερισμός δεν είναι μια αντιλαϊκή πολιτική αλλά η σύγχρονη μορφή του καπιταλισμού, του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Σε αυτό το πλαίσιο, μονάχα μια αντικαπιταλιστική ιδεολογική πολιτική συγκρότηση και πρακτική από τους εκμεταλλευόμενους θα μπορούσε  να δημιουργήσει τις  προυποθέσεις για την ουσιαστική βελτίωση των όρων ζωής των «από κάτω». Ωστόσο, το γεγονός πως η αριστερά δεν έκφρασε μια τέτοια πολιτική γραμμή(αλλά, αντίθετα, αρκετές φορές εμπόδισε μια τέτοια κατεύθυνση ) ,σε συνδυασμό με τους παρακάτω παράγοντες ήταν καθοριστικά ώστε να μην δημιουργηθεί ένα αντικαπιταλιστικό ρεύμα στο κίνημα.

-Παρακμή αστικής δημοκρατίας

Η αστική δημοκρατία, παρότι είναι μια μορφή κυριαρχίας της αστικής τάξης,επέτρεπε,σε κάποιο βαθμό, στοιχεία συμμετοχής, στην περίοδο  του κοινωνικού συμβολαίου που παγκόσμια κράτησε περίπου από 1945-1980 και στην Ελλάδα από το 1975-1990 (πχ στην Ελλάδα των αρχών της δεκαετίας του ’80 η συμμετοχή σε σωματεία, απεργίες, συνελεύσεις, κόμματα ήταν ο κανόνας και όχι η εξαίρεση ).Στον νεοφιλελευθερισμό μεταλλάσσεται ριζικά. Αυτό που κυριαρχεί είναι η αποθάρρυνση της πολιτικής συμμετοχής και διεκδίκησης  και  η  λογική ανάθεσης στους ειδικούς τεχνοκράτες ,στους επαγγελματίες της πολιτικής. Παράλληλα, η έλλειψη εμπιστοσύνης στα πολιτικά κόμματα που πατά πάνω στην μείωση των διαφορών ανάμεσά τους (π.χ συνεργασία ΠΑΣΟΚ-ΝΔ-ΔΗΜΑΡ), την δυνατότητα πολύ μεγάλης επιρροής των ισχυρών επιχειρηματιών στην πολιτική των κυβερνήσεων  (π.χ Μαρινάκης, Μπόμπολας  ) και την αύξηση της διαφθοράς.

-Πολυδιάσπαση  και αποδυνάμωση της εργατικής τάξης

Στην αυγή του νεοφιλελευθερισμού , την δεκαετία του 1980 , σημαντικό μέρος  από τα μεγάλα εργοστάσια της Δύσης, μεταφέρονται σε χώρες του «Τρίτου κόσμου»(Κίνα, Ινδία κτλ). Αυτό συμβαίνει από την μια, επειδή  οι εργάτες εκεί  θα είχαν χαμηλές αντιστάσεις στην ακραία εκμετάλλευσή  τους και, από την άλλη, γιατί η δύναμη των εργατών και της αριστεράς(μια δύναμη που ,σε μεγάλο βαθμό, βρισκόταν στην συγκέντρωση, τις κοινές εμπειρίες των βιομηχανικών εργατών και την αίσθηση κοινού συμφέροντος που αυτή γεννούσε)θα δεχόταν ισχυρό χτύπημα.  Η εργατική τάξη του δυτικού κόσμου, παρότι στην περίοδο του νεοφιλελευθερισμού είχε αυξηθεί σε μέγεθος (με την έννοια πως και το μεγάλο μέρος των εργαζομένων στον τομέα των υπηρεσιών υπήρξε θύμα της εκμετάλλευσης του κεφαλαίου και πέρασε  στην εργατική τάξη ) είχε, όμως, πολυδιασπαστεί . Από την μια, σε εργάτες του πυρήνα(π.χ δημόσιος τομέας) που έχουν μεγαλύτερες δυνατότητες να αγωνιστούν και  απ’ την άλλη, στους εργάτες της περιφέρειας(μετανάστες ,ιδιωτικός τομέας, ) που εργάζονται συνήθως σε επιχειρήσεις μικρού μεγέθους και είναι δύσκολο να ενωθούν, τόσο μεταξύ τους, όσο και με τους εργάτες του πυρήνα και να διεκδικήσουν.   

-Μεταμοντερνισμός

Έχοντας ως βάση την αποδυνάμωση της εργατικής τάξης  και της αστικής δημοκρατίας, γεννήθηκε  η λογική του μεταμοντέρνου και των πολλαπλών ταυτοτήτων.

Σύμφωνα με αυτήν την λογική, διάφορα κινήματα καταπιεζομένων ταυτοτήτων(γυναικείο, μεταναστευτικό, αντιφασιστικό, οικολογία κτλ) πρέπει να αγωνίζονται ώστε να δείξουν την διαφορετικότητά  τους και να επιδιώξουν μέσα από τους αγώνες τους μεγαλύτερα οφέλη για τον εαυτό τους.Δεν επικοινωνούν με οργανωμένες δομές των εργαζομένων(σωματεία κτλ)και της νεολαίας(φοιτητικοί σύλλογοι, δεκαπενταμελή)ώστε να τα  τα επηρεάσουν θετικά , μα   ούτε καν μεταξύ τους.

Έτσι,  καταλήγουν να είναι ακίνδυνα για την εξουσία της αστικής τάξης αφού ,από την μια,  μπορούν εύκολα  να απομονωθούν και  να ηττηθούν και ,από την άλλη, να καταλήξουν να την ενισχύουν αφού μπορούν να διαφθαρούν (π.χ ΜΚΟ) , ή και να ενσωματωθούν  με την έννοια πως ίσως καταφέρουν να ικανοποιηθούν αιτήματά τους που, μεμονωμένα, δεν είναι πλήγμα για τους κυρίαρχους.

-Το σύγχρονο αστικό κράτος

 Στον νεοφιλελευθερισμό, το αστικό κράτος  έγινε  πιο δύσκολο να επηρεαστεί προς μια πιο φιλολαϊκή κατεύθυνση. Ο διοικητικός μηχανισμός αυξάνει κατά πολύ τις εξουσίες του και η σχετική αυτονομία των ιδεολογικών μηχανισμών προς την αστική τάξη μειώνεται ακόμα περισσότερο(π.χ ΜΜΕ,εκπαίδευση).Οι κοινοβουλευτικοί θεσμοί ,τις περισσότερες φορές ,επικυρώνουν αποφάσεις που έχουν παρθεί από τον υπουργό και τους τεχνοκράτες συμβούλους του είτε  και  από ευρωπαϊκούς  και διεθνείς οργανισμούς όπως η Ε.Ε και Δ.Ν.Τ. Παράλληλα,  ο κατασταλτικός μηχανισμός έχει σκληρύνει πολύ. Ιδιαίτερα μετά  την 11η Σεπτεμβρίου του 2001, στο όνομα του πολέμου ενάντια στον εσωτερικό εχθρό (τρομοκρατία: είτε ισλαμική ,είτε αντικαπιταλιστική )  μια σειρά από μέτρα εκτάκτου ανάγκης όπως κρατήσεις χωρίς δίκη, ποινικοποίηση των ιδεών, αντιτρομοκρατικοί νόμοι κτλ επιβλήθηκαν  σε διεθνές επίπεδο.

-Εγκατάλειψη σοσιαλισμού και κομμουνισμού

Αν και μια κάποια εγκατάλειψη του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού έχει ξεκινήσει ήδη στα χρόνια μετά τον Β. Παγκόσμιο Πόλεμο, μετά το 1989 και την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης , μεγάλο μέρος των καταπιεσμένων και  της Αριστεράς, σε παγκόσμιο επίπεδο,,αρνείται τον σοσιαλισμό και τον κομμουνισμό (είτε με τυπικό τρόπο, αποκηρύσσοντας τον, είτε άτυπα, περιορίζοντάς τον ως «τροφή» του φαντασιακού τον μελών της).Έχοντας απομακρυνθεί η προοπτική ανατροπής του καπιταλισμού ενισχύονται οι λογικές διαχείρισής του ,  είτε  η  ρεαλιστική (σοσιαλφιλελεύθερη) είτε η μη ρεαλιστική ( κευνσιανή).

-Επιπτώσεις της ανεργίας

 Όπως και στις προηγούμενες οικονομικές κρίσεις του εικοστού αιώνα(1929 και 1973-1979), έτσι και σε αυτή την κρίση του 2008 ,αποδείχτηκε πως, αν δεν υπάρξει ντόμινο ανατροπών τα πρώτα κιόλας χρόνια της κρίσης, η ανεργία και η εξαθλίωση που προκαλείται στην εργατική τάξη και την νεολαία σε βάθος χρόνου της γεννούν μια τάση ατομισμού, επιβιωτισμού και απελπισίας .

-Το  ακροδεξιό -φασιστικό ρεύμα

Το ακροδεξιό ρεύμα έχοντας ξεκινήσει σε κάποιο βαθμό να ισχυροποιείται πριν την κρίση, σε αυτήν αυξάνει πολύ την δύναμή  του και τραβά ένα τμήμα του κοινωνικού ριζοσπαστισμού προς το ΛΑΟΣ  και, σε ένα βαθμό, προς την ΝΔ(ιδιαίτερα την περίοδο 2012-2014).Από την άλλη, το φασιστικό ρεύμα που εκφράζεται από την Χ.Α γνωρίζει μεγάλη άνοδο και κυρίως την περίοδο 2012-2013 αποδυναμώνει την εργατική τάξη και την νεολαία, είτε μέσω της τρομοκρατίας(στους μετανάστες και στο οργανωμένο στην αριστερά τμήμα) είτε  μέσω της εξάντλησης λόγω του διπλού μετώπου του κινήματος(αντιφασιστικό-αντιμνημονιακό) είτε,, τέλος τραβώντας σημαντική ριζοσπαστικοποίηση προς τον φασισμό.

το παραπάνω κείμενο είναι είναι τμήμα του κείμενου της Ριζοσπαστικής Παρέμβασης για το συνέδριο Ν. Σύριζα.Για να το δείτε όλο πατήστε εδώ http://vfvenceremos.blogspot.gr/2015/05/blog-post_13.html.Για να δείτε την άποψη της Ριζοσπαστικής Παρέμβασης γύρω από προβλήματα του αριστερού κόμματος μαζί με προτάσεις για να λυθούν  εδώ http://vfvenceremos.blogspot.gr/2015/05/blog-post_39.html